Cần cảnh giác với các loại thuốc gây độc cho gan

Thực tế có nhiều mức độ tổn thương gan do tác dụng phụ/ hay tác dụng không mong muốn do thuốc chữa bệnh (dược phẩm) gây ra.

Những thuốc gây cho gan bị nhiễm độc như thuốc đặc trị lao, thuốc trị bệnh tiểu đường, thuốc kháng sinh điều trị bệnh nấm,… có những mối liên quan không chỉ cho tương tác với thuốc mà còn do thuốc với bệnh trạng hiện tại của người bệnh. 

Những người mắc bệnh về gan mãn tính vốn rất dễ bị nhiễm độc thuốc so với bệnh nhân gan bình thường.

Phạm vi nhiễm độc gan do thuốc

Gan bị tổn thương do thuốc gây ra từ sự thay đổi sinh hóa tối thiểu, không đặc hiệu đến viêm gan cấp tính, viêm gan mãn tính, suy gan cấp tính, ngay cả xơ gan và ung thư gan. Hơn nữa thuốc có thể gây ra gan nhiễm mỡ, u hạt gan, trong một số trường hợp xảy ra bệnh phospholipid, hay hội chứng Budd-Chiari… Nếu không được giải độc cho gan kịp thời nguy cơ tổn thương nghiêm trọng khó lòng tránh khỏi!...

Những dược phẩm gây nhiễm độc cho gan

Tên dược phẩm	Đặc trị bệnh	Viêm gan
Acetaminophen	Giảm đau, hạ sốt	U gan
Anabolic steroids	Giúp tăng trưởng cơ	Giả-xơ gan mật nguyên phát
Chlorpromazine (Thorazine)	Bệnh tâm thần	Viên gan cấp tính và bệnh đường mật
Cimetidine (Tagamet)	Bệnh viêm loét dạ dày-ruột	Viêm gan-mật
Ciprofloxin	Kháng sinh chữa bệnh nhiễm trùng	Viêm gan cấp tính
Clindammycine (Cleocin)	Kháng sinh chữa bệnh nhiễm trùng	Viêm gan cấp tính
Cocaine	Bệnh tâm thần	Gan nhiễm mỡ
Corticosteroids (Prednisoline)	Kháng viêm	Viêm gan cấp tính và bệnh đường mật
Coumadine	Bệnh về máu	Viêm gan cấp tính và bệnh đường mật
Cyclosporin A	Ức chế miễn dịch	Bệnh đường mật
Diazepam (Valium)	Thuốc ngủ	Viêm gan cấp tính và bệnh đường mật
Erythromycine esolate	Kháng sinh chữa nhiễm trùng	Bệnh đường mật
Estrigens và Androgens	Nội tiết tố (hormones) sinh dục	U gan
Halothan	Gây mê (trong phẫu thuật)	Viên gan cấp và mạn tính
Ibuprofen	Giảm đau	Viêm gan cấp tính
INH	Bệnh lao	Viêm gan
Methotrexate	Viêm khớp	Xơ gan
Methyldopa (Aldomet)	Cao huyết áp	Viêm gan tự miễn dịch
Metronidazole (Flagyl)	Kháng sinh chữa nhiễm trùng	Viêm gan cấp tính
Naproxen (Anaprox)	Giảm đau	Viêm gan cấp tính và bệnh đường mật
Omeprozole	Loét dạ dày-ruột	Viêm gan cấp tính
Thuốc ngừa thai (viên)	Ngừa thai	U gan
Phenytoin	Chống co thắt	Viêm gan cấp tính
Rosiglitazone (Avandia)	Tiểu đường	Suy gan
Salicylates (Aspirin)	Giảm đau, hạ sốt	Viêm gan cấp tính
Tamoxifen	Ung thư vú	Viêm gan cấp tính
Tetracyline	Kháng sinh chữa nhiễm trùng	Gan nhiễm mỡ

Sinh tố nhóm A (Retinol) gây nhiễm độc cho gan…đôi điều cần quan tâm

Uống vitamin A quá nhiều là nguyên nhân gây cho gan bị nhiễm độc phụ thuộc vào liều lượng có thể đưa đến xơ gan với hiện tượng chướng bụng nước (hepatic ascite) và tăng áp lực tĩnh mạch cửa.

Uống thường xuyên liều cao sinh tố nhóm A (>25.000 Đơn vị Quốc tế (Ius/ ngày), có khả năng gây cho gan bị nhiễm độc mãn tính và tiêu hủy các tế bào. Nhiễm độc gan có thể xảy ra khi uống 25.000-40.000 Đơn vị Quốc tế/ ngày/ trong một năm, nhưng dùng liều lượng cao hơn có nguy cơ nhiễm độc gan trong vòng vài tháng.

Tổn thương gan nhiều hay ít tùy thuộc vào liều lượng và thời gian sử dụng. Trong thực tế có nhiều bệnh nhân mắc bệnh gan do sử dụng sinh tố nhóm A gây ra có khi không nhận thấy, chỉ khi bác sĩ thăm khám mới phát hiện bệnh nhân dùng sinh tố nhóm A kéo dài kèm viêm gan nhiễm mỡ, tăng áp lực tĩnh mạch cửa.

Người nghiện rượu có nguy cơ gây cho gan bị nhiễm độc càng cao. Hình ảnh lâm sàng của gan bị nhiễm độc là khởi phát của xơ gan với hiện tượng chướng bụng nước, tăng áp lực tĩnh mạch cửa, giãn tĩnh mạch thực quản.

Tăng men gan, 70% bệnh nhân có tăng nhẹ Phosphatase kiềm, thỉnh thoảng có tăng nhẹ Bilirubin. Ở bệnh nhân không có nhiễm độc gan do sinh tố nhóm A thường có giảm đản bạch (albumin) và Prothrombine.

Dự phòng nhiễm độc gan

- Khi cần sử dụng bất cứ loại dược phẩm nào tốt nhất nên có chỉ định hướng dẫn cụ thể của bác sĩ, dược sĩ, lương y.

- Cần cho bác sĩ, dược sĩ, lương y biết bản thân bạn có cơ địa dị ứng (hay nổi mụn nhọt, lở ngứa mề đay, ăn uống khó tiêu…), có tiền sử mắc bệnh gan-mật.

- Tránh uống rượu, bia nhiều.

- Thường xuyên ăn nhiều trái cây, rau củ tươi chín, năng tập luyện thể lực hàng ngày.

Theo BS Hoàng Huy Đức Trí - Y học phổ thông