Hậu quả khôn lường khi bà bầu lạm dụng canxi và sắt ~ THUỐC TÂY Y

Sắt và canxi rất cần thiết cho phụ nữ mang thai.

Tuy nhiên việc bổ sung hai loại khoáng chất này như thế nào để tốt cho sức khỏe của mẹ và sự phát triển của bào thai là điều không phải chị em nào cũng biết.

Sắt và canxi cho bà bầu - thiếu, thừa đều nguy hiểm

Không muốn đi vào “vết xe đổ” của chị dâu (sinh con thiếu tháng, thằng bé bị còi xương, suy dinh dưỡng, mẹ bị đau lưng), ngay từ những ngày đầu “có tin vui” Mai Lệ (Cầu Giấy, Hà Nội) đã mua sắt và canxi (dạng viên uống) về sử dụng.

Ngoài ra, Mai Lệ còn ăn nhiều hải sản và dùng thêm một số loại vitamin tổng hợp, thuốc bổ, sữa, thực phẩm chức năng… bổ sung sắt và canxi. Mai Lệ không tiếc tiền đầu tư và gắng gượng nhắm mắt nhắm mũi uống vì nghĩ rằng sau này con sinh ra sẽ thông minh, khỏe mạnh, cao lớn vượt trội.

Vậy nhưng phải nhập viện sau nhiều ngày bị táo bón, người mệt mỏi và đặc biệt là hiện tượng đi tiểu ra máu, Mai Lệ mới nhận ra sai lầm đáng trách của bản thân. Sau khi thăm khám và làm các xét nghiệm, bác sĩ chuyên khoa cho biết Mai Lệ bị thừa sắt và can xi do tự ý bổ sung quá liều.

Cũng giống như Mai Lệ, bà bầu Thúy An (Vũ Thư, Thái Bình) mua liền lúc mấy loại thuốc bổ sung sắt, canxi, vitamin về dùng dù lần khám thai đầu tiên bác sĩ sản khoa bảo cô ăn, ngủ, nghỉ tốt, không bị nghén nên giai đoạn ban đầu chú ý ăn uống những món bổ dưỡng cho thai phụ và dung nạp sắt, canxi cũng như các loại khoáng chất cần thiết qua thực phẩm tự nhiên như: tôm, cua, cá, rau xanh, sữa… là đủ, còn giai đoạn sau, nếu thấy cần bác sĩ sẽ cho chỉ định.

Vậy nhưng, do hoang mang trước sự tác động của mọi người xung quanh cộng thêm nỗi lo con phát triển chậm, Thúy An vẫn mua viên sắt và ống canxi về uống. Chỉ đến khi cầm trên tay kết quả bị sỏi thận và có nguy cơ bị vôi hóa nhau thai do nguyên nhân thừa canxi, sắt, Thúy An mới thấm thía hậu quả của việc tự ý dùng thuốc khi không có chỉ định của bác sĩ.

Bổ sung sắt và canxi cần phải tuân thủ theo đơn của bác sĩ

Theo ThS.BS Lê Thiện Thành - Giám đốc BV Bảo An (Hà Nam thì hiện tượng thai phụ tự mua viên sắt, canxi, vitamin tổng hợp về uống khá phổ biến. Điều này xuất phát từ suy nghĩ phụ nữ chửa đẻ bao giờ cũng thiếu hụt sắt, canxi nên “phòng hơn chống”, uống vào chỉ có tốt chứ chẳng gây hại gì. Sai lầm đó không chỉ tồn tại ở những vùng nông thôn còn lạc hậu mà ngay ở các thành phố lớn, nhiều chị em có trình độ học vấn cao vẫn mắc phải.

Thực tế, sắt và canxi cần bổ sung một cách hợp lý, hiệu quả ngay từ giai đoạn chuẩn bị mang thai, trong suốt thai kì và cả giai đoạn cho con bú. Thiếu sắt, thai nhi có nguy cơ bị dị dạng, suy dinh dưỡng, nhẹ cân, có thể bị sảy thai, sinh non, ảnh hưởng đến thể chất và trí tuệ trẻ sau này. Còn người mẹ có thể bị thiếu máu, mệt mỏi, tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Thiếu canxi, thai nhi rất dễ còi xương, kém phát triển, biến dạng cấu tạo xương. Người mẹ có nguy cơ bị đau mỏi xương khớp, chuột rút, răng dễ vỡ (do cơ thể huy động canxi dự trữ xương và răng của mẹ để đảm bảo lượng canxi cho thai nhi).

Trường hợp nặng có thể gây co giật do hạ canxi máu. Thiếu máu, thiếu sắt được xem là liên quan đến ¼ trường hợp tử vong ở thai phụ, sản phụ, làm gia tăng các tai biến sản khoa, nhất là tai biến do xuất huyết sau sinh.

Tuy nhiên, nếu tự bổ sung sắt và canxi dạng uống không theo chỉ định của bác sĩ sẽ không kiểm soát được cơ thể đang thừa hay thiếu chất, dẫn đến những hiểm họa khôn lường. Thừa sắt làm tăng nồng độ sắt tự do trong máu thai nhi, tăng nồng độ huyết sắc tố trong máu người mẹ.

Điều này cản trở quá trình tạo máu bình thường của thai nhi, dẫn đến tình trạng bị sinh non, thiếu cân, tăng nguy cơ tử vong ở sản phụ. Người mẹ có các biểu hiện như: tiêu chảy, đi tiểu ra máu, buồn nôn, đau bụng…vv.

Thừa canxi, thai nhi có thể bị tăng canxi trong máu, khi ra đời thóp kín quá sớm, xương hàm có thể bị biến dạng, rộng và nhô ra trước, không có lợi cho sức khỏe và ảnh hưởng đến thẩm mĩ. Bánh nhau sẽ bị tăng độ canxi hóa làm giảm trao đổi chất giữa mẹ và thai nhi, làm thai kém phát triển.

Người mẹ bị táo bón, khô miệng, đau đầu, chán ăn, mệt mỏi và nếu như người mẹ uống ít nước, lượng canxi và sắt dư thừa không đào thải được qua nước tiểu có thể bị sỏi đường tiết niệu, đặc biệt là sỏi thận. Một số trường hợp nhiễm độc canxi còn có thể đối mặt với nguy cơ tử vong.

Ngoài việc chú trọng bổ sung sắt, canxi, ThS Lê Thiện Thành còn khuyến cáo thai phụ nên bổ sung magie, kẽm, acid folic và các loại Vitamin A, B, C, D, E một cách hợp lý và hiệu quả. Ông nhấn mạnh rằng việc bổ sung bằng chế độ ăn sẽ dễ kiểm soát và an toàn hơn bổ sung dạng thuốc. Những trường hợp thiếu hụt sắt, canxi cần tuần thủ theo đơn do bác sĩ chuyên khoa kê.

Bổ sung sắt, canxi thế nào cho hiệu quả?

Tùy vào cơ địa, tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh lý của thai phụ, bác sĩ chuyên khoa sẽ đưa ra chỉ định, liều lượng, thời điểm và cách thức bổ sung sắt, canxi hợp lý. Với những mẹ bầu khỏe mạnh, không bị nghén có thể giai đoạn đầu chỉ cần bổ sung sắt và canxi từ nguồn thực phẩm hàng ngày, sang đến giai đoạn sau có thể dùng sắt và canxi dạng nào cũng được. Mẹ bầu bị tăng huyết áp, tiền sản giật cần cẩn trọng khi dùng các loại thuốc canxi có lẫn natri. Mẹ bầu bị tiểu đường thì không sử dụng canxi có chứa hàm lượng đường.

Trong quá trình phát triển, thai nhi thường sử dụng sắt và canxi từ người mẹ để tạo máu và xương cho sự lớn lên. Bởi vậy, ở mỗi giai đoạn thai kì, cơ thể người phụ nữ cần bổ sung lượng sắt và canxi khác nhau.

Thông thường, trong 3 tháng đầu, nhu cầu canxi cần thiết cho cơ thể người mẹ là 800mg/ngày và nhu cầu sắt là 30mg/ngày. Sang quý 2 như cầu canxi là 1000mg/ngày và nhu cầu sắt là 40mg/ngày. Ở quý 3 nhu cầu canxi có thể lên tới 1500mg/ngày và nhu cầu sắt là 50- 60mg/ngày.

Do đó, khi mua các mẹ đừng quên kiểm tra thông tin sản phẩm: thành phần thiết yếu, hạn sử dụng… để được cung cấp đủ lượng khoáng chất cần thiết cho cơ thể. Nếu thuốc có mùi vị khó uống, gây tác dụng phụ (nôn, đầy bụng, khó tiêu, táo bón…) thì cần tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn kịp thời hoặc có chỉ định chuyển sang dùng loại khác.

Các mẹ bầu cần sáng suốt thông mình trong việc chăm sóc bản thân

Việc bổ sung sắt và canxi cần đúng thời điểm mới phát huy hết được công dụng và có lợi cho mẹ bầu. Để cơ thể hấp thu chất sắt tốt nhất, mẹ bầu nên tuân thủ chế độ ăn dồi dào Vitamin C từ rau quả tươi (cam, chanh, cà chua…) bởi Vitamin C có chức năng giúp cơ thể tổng hợp chất sắt hiệu quả.

Canxi thường không được tích lũy trong cơ thể mà sẽ tự động bị đào thải ra ngoài nếu dư thừa. Ở mỗi thời điểm, cơ thể chỉ có thể hấp thụ tối đa 500mg canxi nên nếu cần bổ sung một lượng lớn canxi, mẹ bầu hãy uống nhiều làm nhiều lần trong ngày để cơ thể hấp thụ hết. Vitamin D là một nhân tố quan trọng giúp cơ thể hấp thu canxi tốt nhất.

Do đó mẹ bầu cần kết hợp ăn bổ sung các thực phẩm giàu Vitamin D như: sữa, lòng đỏ trứng và tăng cường tắm nắng để hấp thu Vitamin D. Trong khi đó, đồ uống có ga, nước ngọt, cà phê và một số thực phẩm chứa nhiều axit photphoric sẽ thúc đẩy quá trình đào thải canxi của cơ thể. Chế độ ăn uống nhiều muối, nhiều chất béo cũng như các thực phẩm chứa axit phytic, axit oxalic cũng làm giảm sự hấp thụ canxi.

Đáng lưu ý là sắt và canxi là hai dưỡng chất quan trọng song kị nhau nếu uống cùng một thời điểm. Bởi vậy, nếu phải bổ sung đồng thời sắt và canxi, bà bầu nên uống cách quãng. Có thể uống canxi vào buổi sáng kết hợp với tắm nắng để hấp thu dễ hơn, buổi trưa hoặc chiều uống viên sắt. Việc sử dụng viên uống tổng hợp có chung thành phần canxi và sắt được khuyến cáo là làm mất tác dụng của cả hai dưỡng chất này.

Tốt nhất, bà bầu nên bổ sung viên đa vi chất có tách biệt thành phần sắt và canxi. Không nên uống sắt và canxi lúc đói hoặc trước giờ đi ngủ bởi chúng có thể gây nóng người khiến bà bầu khó chịu. Nên tránh xa trà, cà phê, co ca và những đồ uống có ga bởi chúng cản trở sự hấp thụ của sắt và canxi trong cơ thể. Cần tăng cường ăn rau xanh, hoa quả, uống nhiều nước để hạn chế tình trạng táo bón, khó tiêu.

Việc bổ sung sắt và canxi trong giai đoạn mang thai là vô cùng cần thiết, song chị em cần sáng suốt, thông minh trong việc chăm sóc bản thân và bé yêu, để tránh những rủi ro khong đáng có.