Hãy hỏi trước khi dùng thuốc ~ THUỐC TÂY Y

Có 12 câu hỏi mà người sử dụng thuốc cần đặt ra với dược sĩ để bảo đảm việc dùng thuốc an toàn và hiệu quả.

Có khi nào bạn ra nhà thuốc rồi đặt câu hỏi với dược sĩ về loại thuốc mà mình đang mua không? Đã trải qua vài năm “nằm vùng” ở các nhà thuốc tại Việt Nam nên tôi hiểu rằng không có hoặc rất hiếm người mua thuốc chịu đặt câu hỏi với dược sĩ.

Bác sĩ kê toa rồi “tự xử” luôn

Thật ra, dược sĩ cũng ít có thời gian trả lời cho khách hàng vì nhiều lý do, chẳng hạn: nhà thuốc không có… dược sĩ, dược sĩ đang tiếp trình dược viên hoặc vì quá đông khách nên không thể trả lời bệnh nhân.

Tại Úc thì khác, dược sĩ phải giải thích rõ ràng với khách hàng về loại thuốc mà họ chịu trách nhiệm cung cấp. Bởi lẽ, nếu có chuyện gì xảy ra cho bệnh nhân thì dược sĩ là những người bị “vịn” trước tiên.

Trách nhiệm của bệnh nhân là phải hỏi cho rõ ràng về loại thuốc mà mình sẽ sử dụng. Thông thường tại Việt nam, bác sĩ kê toa xong rồi thì “tự xử” luôn. Vì có quá đông bệnh nhân chờ nên bác sĩ không thể giải đáp chi tiết về loại thuốc mà họ sẽ sử dụng.

Tuy nhiên, cũng có những bác sĩ không màng “kinh doanh”, chỉ ra toa thuốc để bệnh nhân tự cầm đi mua. Riêng bệnh nhân đến khám ở bệnh viện thì “sướng” hơn vì không phải chịu cảnh bác sĩ “vừa đá bóng vừa thổi còi”.

Trong những trường hợp này, khi đến nhà thuốc, bệnh nhân có quyền đặt câu hỏi về tất cả những loại dược phẩm mà dược sĩ sẽ cung cấp.

Bệnh nhân nên tập thói quen hỏi dược sĩ những thông tin cần thiết về dược phẩm. Ảnh: Tấn Thạnh

Chọn mặt gửi… sức khỏe

Cuộc đối thoại giữa bệnh nhân và dược sĩ là một cuộc đối thoại 2 chiều. Cả 2 bên đều phải lắng nghe, đặt câu hỏi qua lại nhằm nắm bắt thông tin. Dược sĩ sẽ hỏi về những thông tin liên quan tới thuốc như tiền sử bệnh, nói cho bệnh nhân nghe về dược phẩm mà họ sẽ sử dụng và trả lời những câu hỏi mà bệnh nhân đặt ra.

Bệnh nhân cần hỏi dược sĩ những thông tin cần thiết về dược phẩm. Bệnh nhân cũng cần chọn mặt dược sĩ để gửi... sức khỏe. Điều này cũng quan trọng không kém việc chọn bác sĩ. Hãy tìm đến một nhà thuốc tây mà dược sĩ có kiến thức rộng, sẵn sàng lắng nghe và trả lời tất cả câu hỏi về thuốc của bệnh nhân.

Để việc sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả, bệnh nhân cần đặt những câu hỏi sau đây với dược sĩ:

1. Thuốc này gọi là gì?

Nên nhớ rằng mỗi loại thuốc bao giờ cũng có 2 tên: Tên chung hay tên hóa học và tên biệt dược. Tên biệt dược là tên mà hãng dược phẩm đặt ra với quyền bảo hộ mậu dịch, còn tên chung là tên của chất làm thuốc.

Mỗi hãng dược phẩm lấy tên biệt dược khác nhau nhưng tên chung thì chỉ có 1. Chẳng hạn, loại thuốc paracetamol là tên chung nhưng hãng GlaxoSmithKline thì lấy tên là Panadol, trong khi McNeil Consumer Healthcare (công ty con của Johnson & Johnson) lại lấy tên là Tylenol. Trên hộp thuốc, bao giờ cũng ghi rõ hai tên: tên biệt dược và tên chung.

2. Công dụng của thuốc là gì?

Một số thuốc có tác dụng chữa bệnh, chẳng hạn các loại thuốc kháng sinh. Một số thuốc khác thì có tác dụng kiểm soát triệu chứng, như các loại thuốc giảm đau. Cần hiểu rõ công dụng của thuốc để biết chúng có tác động gì đến sức khỏe bệnh nhân.

3. Tôi sẽ dùng thuốc này như thế nào?

Thời điểm nào trong ngày là tốt nhất để sử dụng loại dược phẩm ấy? Có nhiều loại dược phẩm cần phải dùng chính xác thời điểm cho mọi ngày. Ví dụ: Sáng nay uống thuốc 7 giờ thì sáng mai cũng phải uống lúc 7 giờ.

4. Thuốc này dùng lúc no hay lúc đói?

5. Thuốc dùng đường miệng có thể bẻ hay nghiền rồi uống không?

6. Phải làm gì khi quên uống một liều thuốc?

7. Làm sao biết thuốc này có tác dụng hay không?

Khi nào thuốc sẽ có tác dụng? Nếu cảm thấy thuốc này không hề có tác dụng thì phải làm gì?

8. Tôi phải dùng thuốc này trong bao lâu?

Có nhiều loại thuốc chỉ dùng trong một thơi gian ngắn, có loại phải dùng suốt đời. Biết được mình phải sử dụng loại dược phẩm nào đó trong thời gian bao lâu sẽ giúp bạn có sự chuẩn bị nhằm thay đổi lối sống để tiếp nhận thuốc. Có nhiều loại thuốc, như kháng sinh, phải uống hết theo liều lượng bác sĩ cho, không nên ngưng giữa chừng dù bệnh nhân cảm thấy đã khỏe hẳn.

9. Khi uống thuốc này phải kiêng cử đồ ăn, thức uống gì hoặc không được dùng chung với những loại thuốc nào?

Rất nhiều hoạt động bị ảnh hưởng bởi thuốc như lái xe, vận hành máy móc, tập thể dục... Đã có một số tai nạn giao thông và tai nạn lao động do dược phẩm gây ra.

10. Tác dụng phụ của thuốc này là gì?

Phải làm gì khi tác dụng phụ xảy ra? Làm thế nào để giảm tác dụng phụ hoặc đối phó với tác dụng phụ khi chúng xảy ra? Tác dụng phụ nào khi gặp cần đến bệnh viện để được can thiệp kịp thời? Muốn ngưng dùng loại thuốc này được không?...

11. Thuốc này có an toàn cho thai phụ và phụ nữ cho con bú không?

12. Phải bảo quản dược phẩm này như thế nào?

Tóm lại, muốn sử dụng thuốc an toàn và hiệu quả thì cần phải có sự phối hợp nhịp nhàng giữa bác sĩ, bệnh nhân và dược sĩ. Vì lợi ích sức khỏe của chính mình, bạn ngại gì mà không chịu hỏi?